Systemy gaśnicze wodne Tryskacze

Typy montażu:

• Stojący - montowany pionowo do góry, zwykle nad tryskaczem, z deflektorem kierującym wodę w dół i na boki. Stosowany tam, gdzie rury są prowadzone ponad głowicami.
• Wiszący - montowany pionowo w dół, najczęściej pod sufitem. Woda rozpryskiwana jest bezpośrednio w dół, pokrywając obszar pod tryskaczem. Najpopularniejszy typ w pomieszczeniach biurowych, handlowych i mieszkalnych.
• Boczny - montowany poziomo na ścianie, kierując wodę w dół i na boki, często półkolisty zasięg. Idealny do korytarzy, małych pomieszczeń lub tam, gdzie nie można montować tryskaczy na suficie.

 

 Typy montażu:

• Stojący - montowane podobnie jak standardowe, ale z większym deflektorem i możliwością ochrony szerszego obszaru.
• Wiszący - zwiększona powierzchnia pokrycia dzięki większemu zasięgowi wody kierowanej w dół.
• Boczny - głowice boczne o rozszerzonym zasięgu do ochrony większych powierzchni wzdłuż ścian.

 Typy montażu:

• Stojący - montowane pionowo do góry, najczęściej na rurze prowadzonej nad sufitem. Deflektor rozprowadza wodę w dół i na boki. Taki montaż chroni głowicę przed uszkodzeniami mechanicznymi w surowym środowisku magazynowym.
• Wiszący - montowane pionowo w dół z rur biegnących nad sufitem. Woda jest kierowana bezpośrednio w dół i na boki przez specjalny deflektor, zoptymalizowany do większego rozproszenia w obszarach składowania.

 

Tryskacze ESFR (Early Supression Fast Response) zostały zaprojektowane, by wcześnie wykryć i aktywnie tłumić pożar już w jego początkowej fazie, zanim ogień się rozprzestrzeni. W odróżnieniu od typowych tryskaczy kontrolnych (Control Mode), które mają na celu powstrzymanie pożaru do czasu przybycia straży pożarnej, ESFR mają za zadanie go ugasić - przez dostarczenie dużej ilości wody w krótkim czasie.

Typy montażu:

• Stojący - montowane pionowo do góry, nad rurociągiem. Choć ESFR są częściej spotykane w wersji wiszącej, dostępne są też modele stojące, szczególnie tam, gdzie instalacja sufitowa jest niemożliwa, np. przy braku podwieszonego sufitu, w trudnych warunkach przemysłowych lub tam, gdzie rurociągi prowadzone sa poniżej przeszkód konstrukcyjnych.
• Wiszący - montowane pionowo w dół, pod rurociągiem. Głowica skierowana w dół rozprowadza wodę w postaci dużych kropli, penetrujących dym i płomienie, aby ugasić ogień już na poziomie źródła (np. palet, kartonów, plastiku).

Tryskacze mieszkaniowe (Residential) to urządzenia przeciwpożarowe zaprojektowane specjalnie do zastosowania w budynkach mieszkalnych, takich jak domy, apartamenty, akademiki, hotele czy domy opieki. Ich głównym celem jest ochrona życia ludzkiego, poprzez szybką reakcję na pożar, ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu oraz umożliwienie bezpiecznej ewakuacji mieszkańców.

Typy montażu:

• Stojący - montowany pionowo w górę, zwykle na odkrytej instalacji rurowej. Rzadszy w zabudowie mieszkalnej, ale stosowany w pomieszczeniach technicznych, na poddaszach i wszędzie tam, gdzie nie można wykonać instalacji sufitowej. 
• Wiszący - montowany w suficie, głowica skierowana w dół. To najczęściej stosowany typ w pomieszczeniach mieszkalnych. Może być montowany na widoku lub w zabudowie podtynkowej (z maskownicą).
• Boczny - montowany na ścianie, z głowicą skierowaną poziomo lub lekko w dół. Idealny do pomieszczeń, w których nie można montować tryskaczy w suficie, np. z powodu konstrukcji stropu lub w renowacjach.

 

 

Tryskacze przeciwpożarowe wyposażone są w szklaną ampułkę, która pełni rolę elementu reagującego na wzrost temperatury. Wewnątrz znajduje się specjalna ciecz, która rozszerza się pod wpływem ciepła. Gdy temperatura otoczenia osiągnie określony próg, ciecz rozsadza ampułkę, co powoduje otwarcie zaworu i rozpoczęcie zraszania wodą. Ampułki te występują w różnych kolorach, a kolor ampułki jednoznacznie wskazuje temperaturę, przy której następuje aktywacja.

Czerwona ampułka: Najczęściej spotykane tryskacze mają ampułkę czerwoną i aktywują się w temperaturze około 68°C. Przeznaczone są do standardowych warunków wewnętrznych, w których maksymalna temperatura otoczenia nie przekracza 38°C. To rozwiązanie typowe dla budynków biurowych, mieszkań, szkół, hoteli, galerii handlowych czy pomieszczeń administracyjnych. Czerwone ampułki zapewniają równowagę między bezpieczeństwem a niezawodnością – nie uruchomią się przypadkowo przy codziennych zmianach temperatury, ale zadziałają odpowiednio wcześnie, by skutecznie ugasić pożar w początkowej fazie. Są uniwersalne i uznawane za podstawowy wybór dla większości zastosowań budowlanych.

Żółta ampułka: Żółte ampułki pękają przy temperaturze około 79°C. Stosuje się je w pomieszczeniach, w których dopuszczalna maksymalna temperatura otoczenia wynosi do 49°C. Są idealne do miejsc, gdzie warunki pracy lub obecność urządzeń grzewczych powodują nieco wyższe temperatury niż standardowe, ale nadal nie ekstremalne. Typowe zastosowania obejmują kuchnie przemysłowe, pralnie, garaże podziemne, a także hale z nieznacznie podniesionym klimatem termicznym. Żółta ampułka pozwala uniknąć fałszywego zadziałania tryskacza w środowiskach o podwyższonej temperaturze pracy, zapewniając jednocześnie odpowiednią ochronę w przypadku rzeczywistego pożaru.

Zielona ampułka: Zielona ampułka uaktywnia się przy około od 93°C do 100°C i może być stosowana w pomieszczeniach, gdzie maksymalna normalna temperatura sięga 65°C. Są to tryskacze przystosowane do pracy w warunkach znacznie podwyższonej temperatury – typowo w zakładach przemysłowych, magazynach wysokiego składowania, warsztatach, pomieszczeniach technicznych i w halach produkcyjnych, gdzie urządzenia grzewcze lub procesy technologiczne wpływają na ciepło otoczenia. Dzięki wyższemu progowi zadziałania, zielona ampułka pozwala uniknąć przypadkowej aktywacji, zachowując jednak gotowość do działania w razie rzeczywistego pożaru.

Niebieska ampułka: Niebieskie ampułki aktywują się przy bardzo wysokiej temperaturze, wynoszącej około 141°C. Tryskacze z tym kolorem są przeznaczone do pomieszczeń, gdzie temperatura otoczenia może sięgać nawet 107°C. Znajdują zastosowanie w środowiskach przemysłowych o ekstremalnych warunkach cieplnych, takich jak suszarnie, lakiernie, zakłady przetwórstwa chemicznego lub niektóre segmenty energetyki. Dzięki wysokiemu progowi termicznemu, niebieskie ampułki są odporne na długotrwałe narażenie na ciepło i nie zadziałają przypadkowo, co czyni je odpowiednimi do trudnych warunków pracy.

Fioletowa ampułka: Fioletowa ampułka osiąga temperaturę reakcji około 182°C i może być stosowana w miejscach, gdzie maksymalna temperatura otoczenia sięga nawet 149°C. Są to tryskacze stosowane głównie w przemysłowych aplikacjach wysokotemperaturowych, takich jak piece przemysłowe, zakłady metalurgiczne, spalarnie odpadów czy inne środowiska o bardzo wysokim cieple. Ich główną zaletą jest odporność na warunki, które uniemożliwiłyby prawidłowe działanie niższych klas temperaturowych.

Czarna ampułka: Najwyższy zakres działania oferują tryskacze z czarną ampułką, które aktywują się w temperaturze od około 260°C. Dopuszczalna maksymalna temperatura otoczenia w takich miejscach może wynosić nawet 240°C. Są to rozwiązania przeznaczone do najbardziej ekstremalnych środowisk – na przykład w hutach stali, odlewniach, cementowniach czy zakładach przemysłu ciężkiego. Czarna ampułka zapewnia niezawodne działanie tam, gdzie inne tryskacze nie byłyby w stanie przetrwać – jest odporna na długotrwałe działanie bardzo wysokich temperatur i jednocześnie gwarantuje bezpieczeństwo w razie pożaru.

Czerwona ampułka: Czerwone ampułki są najczęściej stosowane w tryskaczach szybkiego reagowania i aktywują się w temperaturze 68°C. Są one przeznaczone do tzw. „standardowych” warunków otoczenia, w których temperatura sufitu nie przekracza 38°C (czyli 100°F). Tego rodzaju tryskacze stosuje się w typowych wnętrzach budynków, takich jak mieszkania, biura, szkoły czy sklepy. Czerwona ampułka gwarantuje szybką aktywację przy pierwszych oznakach pożaru, nie reagując jednocześnie na codzienne wahania temperatury, co czyni ją odpowiednią do większości pomieszczeń użytkowych.

Żółta ampułka: Tryskacze z żółtą ampułką charakteryzują się nieco wyższą temperaturą zadziałania – 79°C. Przeznaczone są do warunków pośrednich, gdzie maksymalna temperatura przy suficie może sięgać do 65°C (150°F). Dzięki temu mogą być bezpiecznie stosowane w miejscach, gdzie występują nieco wyższe temperatury – takich jak pralnie, garaże, niektóre hale produkcyjne czy kuchnie przemysłowe. Żółta ampułka zapewnia niezawodną ochronę w środowiskach, gdzie ciepło technologiczne lub wentylacja powodują wyższe niż standardowe temperatury.

Zielona ampułka: Zielone ampułki aktywują się w temperaturze 93°C lub 100°C, w zależności od konkretnego modelu. Przeznaczone są również do warunków pośrednich, podobnie jak ampułki żółte, ale umożliwiają instalację w miejscach o wyższej temperaturze pracy. Maksymalna dopuszczalna temperatura otoczenia przy suficie w przypadku tych tryskaczy wynosi także 65°C (150°F). Ich zastosowanie obejmuje miejsca z większą ilością ciepła procesowego lub z ograniczoną wentylacją – np. hale przemysłowe, warsztaty, maszynownie i inne techniczne przestrzenie.

Niebieska ampułka: Niebieska ampułka aktywuje się dopiero w temperaturze 141°C i klasyfikowana jest jako „wysokotemperaturowa” (High). Tryskacze z niebieską ampułką stosuje się w bardzo wymagających warunkach, gdzie przy suficie temperatura może sięgać nawet 107°C (225°F). Są to rozwiązania przeznaczone do środowisk przemysłowych o ekstremalnym cieple – takich jak suszarnie, lakiernie, niektóre hale technologiczne lub obszary w pobliżu pieców i innych źródeł intensywnego ciepła. Niebieska ampułka zapewnia odporność na wysoką temperaturę w stanie spoczynku, a jednocześnie aktywuje się skutecznie w przypadku rzeczywistego pożaru.

 

 Współczynnik K tryskacza - czym jest i jakie ma znaczenie?

Współczynnik K, znany również jako współczynnik przepływu, to jedna z kluczowych cech każdego tryskacza przeciwpożarowego. Opisuje jego zdolność do przepuszczania wody. Wraz z ciśnieniem roboczym decyduje o tym, ile wody dostarczane jest do strefy objętej pożarem. Dobór odpowiedniego K pozwala zoptymalizować działanie instalacji tryskaczowej pod kątem ochrony konkretnego obiektu – zarówno pod względem skuteczności gaszenia, jak i efektywności zużycia wody i energii.

W praktyce współczynnik K zależy od średnicy i konstrukcji otworu dyszy tryskacza. Im większa wartość K, tym większy otwór i tym samym większa ilość wody przepływa przez tryskacz przy tym samym ciśnieniu.

 Gdzie:

• Q - natężenie przepływu
• K - współczynnik K
• p - ciśnienie

Dlaczego współczynnik K jest ważny?

• Dobór odpowiedniego K ma kluczowe znaczenie przy projektowaniu systemu tryskaczowego. Musi on odpowiadać zapotrzebowaniu wodnemu danej strefy pożarowej.
• Wpływa na zasięg i intensywność zraszania. Tryskacz o wyższym K poda więcej wody, ale może wymagać większego zapotrzebowania hydraulicznego.
• Współczynnik K określa również minimalne wymagane ciśnienie - im wyższy K, tym mniejsze ciśnienie może być potrzebne do osiągnięcia okreslonego przepływu. 

 

Czułość tryskacza to jego zdolność do wykrycia podwyższonej temperatury i uruchomienia się w odpowiednim czasie. W praktyce oznacza to, jak szybko tryskacz zareaguje na obecność ognia i rozpocznie zraszanie wodą. Norma europejska EN 12259-1 klasyfikuje czułość tryskaczy na podstawie dwóch parametrów fizycznych: współczynnika czasu zadziałania (RTI) oraz współczynnika przewodności cieplnej (C).

Współczynnik RTI (Response Time Index) opisuje termiczną bezwładność tryskacza, czyli to, jak szybko jego element termoczuły (np. ampułka szklana) nagrzewa się w strumieniu gorącego powietrza. RTI wyrażany jest w jednostkach (m·s)^½. Im niższa wartość RTI, tym wyższa czułość tryskacza, czyli tym szybciej zareaguje on na pożar. Tryskacze o niskim RTI są zaprojektowane do błyskawicznego działania w sytuacjach zagrożenia.

Współczynnik C opisuje, jak efektywnie ciepło przekazywane jest z elementu termicznego tryskacza do przyłącza wypełnionego wodą. Ma to znaczenie zwłaszcza w miejscach o dużych przepływach powietrza, ponieważ wysoka przewodność cieplna (czyli wysoka wartość C) może powodować szybsze odprowadzenie ciepła, a tym samym opóźnić zadziałanie tryskacza. C wyrażane jest w jednostkach (m/s)^½.

Na podstawie wartości RTI norma EN 12259-1 wyróżnia dwa główne typy tryskaczy:

• Tryskacze szybkiego reagowania (Fast Response) mają współczynnik RTI mniejszy lub równy 50 (m·s)^½. Charakteryzują się bardzo szybkim działaniem i są stosowane w miejscach, gdzie konieczne jest błyskawiczne ograniczenie rozwoju pożaru – na przykład w biurach, hotelach, obiektach użyteczności publicznej czy budynkach mieszkalnych.
• Tryskacze standardowej reakcji (Standard Response) mają współczynnik RTI większy niż 80 (m·s)^½. Reagują wolniej niż tryskacze szybkiego reagowania, co sprawia, że lepiej nadają się do zastosowań przemysłowych, magazynów czy obiektów o wyższych temperaturach eksploatacyjnych, gdzie niepożądane byłoby zbyt wczesne uruchomienie systemu.

Zarówno RTI, jak i współczynnik C są badane w warunkach laboratoryjnych zgodnie z procedurami określonymi w normie, a ich wartości są podawane przez producentów tryskaczy. Znajomość tych parametrów pozwala projektantom instalacji przeciwpożarowych dobrać odpowiedni typ tryskacza do warunków panujących w chronionym obiekcie.